Op zondag 26 mei 2019 trekken we met zijn allen naar de stembus voor de verkiezingen voor de leden van het Europese Parlement, het Federale Parlement en de regionale parlementen. Maar wat met de werknemers die op zondag moeten werken?
In België geldt een stemplicht, waardoor elke volwassene verplicht is om die dag te gaan stemmen. Mensen die op zondag moeten werken, kunnen dus problemen hebben om hun kiesplicht te vervullen of om te gaan zetelen in een stembureau. Ook ondernemingen kunnen hinder ondervinden als hun werknemers om die reden niet op het werk geraken.
De stemplicht: wat kunnen werknemers doen?
Werknemers die op de dag van de verkiezingen moeten werken, beschikken over volgende mogelijkheden:
A) Zelf gaan stemmen
De werkgever moet de werknemers die werken tijdens de openingsuren van het stembureau de mogelijkheid bieden om het werk te verlaten om hun stem te gaan uitbrengen. De werkgever mag dit niet weigeren, tenzij het stemmen nog zou kunnen gebeuren voor of na de werkuren. De werknemer maakt hierover dus best op voorhand een afspraak met zijn werkgever: ofwel neemt hij een dag verlof, ofwel krijgt hij voor een korte periode toegestane afwezigheid om even zijn stem te gaan uitbrengen.
B) Stemmen bij volmacht
Een werknemer kan stemmen bij volmacht, op voorwaarde dat de werkgever via een attest bevestigt dat zijn aanwezigheid op het werk vereist is. De werknemer kan dan een volmacht geven aan elke kiesgerechtigde. Een band van bloed- of aanverwantschap is hierbij niet vereist. Dit attest kan je opvragen bij Sociaal Kantoor VDA.
Indien de afwezigheid onverwacht is ( bv. een chauffeur die geblokkeerd staat in het buitenland), dan dient de betrokkene zo snel mogelijk de vrederechter van zijn woonplaats op de hoogte te brengen van de reden van zijn afwezigheid. Ook de werkgever dient een attest te bezorgen dat de omstandigheden verduidelijkt. Hierbij zullen de nodige bewijsmiddelen dienen te worden gevoegd zoals bv. een uitprint uit de tachograaf, CMR’s, …
Wat met het loon?
De werknemer kan in geen enkele situatie recht hebben op loon voor de tijd waarop hij zijn stem gaat uitbrengen
Zetelen in een stem- of telbureau
Werknemers die worden opgeroepen om als voorzitter, bijzitter of secretaris te gaan zetelen in een stem- of telbureau, hebben recht om afwezig te zijn van hun werk, dit al dan niet met behoud van het loon.
Hieronder volgt een overzicht van de mogelijke situaties:
| Soort bureau | Recht op loon? | Hoe lang? |
| Bijzitter hoofdstembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter enig stembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter hoofdstembureau voor stemopneming | JA | De nodige tijd met een maximum van 5 dagen |
| Bijzitter secundair stembureau of secundair bureau voor stemopneming | NEEN | |
| Voorzitter of secretaris van stembureau en bureau voor stemopneming | NEEN |
Om misbruik tegen te gaan, kan de werkgever wel vragen aan de werknemer om een kopie van zijn aanstelling te bezorgen.
Een werknemer die opgeroepen is om te zetelen in een stem- of stemopnemingsbureau kan ook vragen om hiervoor wegens beroepsredenen vrijgesteld te worden. Hij moet dan een attest van de werkgever kunnen voorleggen waarbij deze bevestigt dat de aanwezigheid van de werknemer op het werk vereist is. Ook dit attest kan je als werkgever opvragen bij Sociaal Kantoor VDA. De vraag tot vrijstelling zal in elk concreet geval beoordeeld worden door de voorzitters van de stembureaus.
Photo by Frederic Köberl on Unsplash