Op zondag 14 oktober trekken we allen naar de stembus, maar wat als je die dag moet werken?
In België geldt een stemplicht, waardoor elke volwassene verplicht is om die dag te gaan stemmen. Mensen die op zondag moeten werken, kunnen dus problemen hebben om hun kiesplicht te vervullen of om te gaan zetelen in een stembureau. Ook ondernemingen kunnen hinder ondervinden als hun werknemers om die reden niet op het werk geraken.
De stemplicht: wat kunnen werknemers doen?
Werknemers die op de dag van de verkiezingen moeten werken, beschikken over volgende mogelijkheden:
A) Zelf gaan stemmen
De werkgever moet de werknemers die werken op zondag de mogelijkheid bieden om hun stem te gaan uitbrengen. De werknemer maakt op voorhand hierover een afspraak met zijn werkgever: ofwel neemt hij een dag verlof, ofwel krijgt hij voor een korte periode toegestane afwezigheid om even zijn stem te gaan uitbrengen.
B) Stemmen bij volmacht
Een werknemer kan stemmen bij volmacht, op voorwaarde dat de werkgever via een attest bevestigt dat zijn aanwezigheid op het werk vereist is. De werknemer kan dan een volmacht geven aan elke kiesgerechtigde. Een band van bloed- of aanverwantschap is hierbij niet vereist.
Wat met het loon?
De werknemer kan in geen enkele situatie recht hebben op loon voor de tijd waarop hij zijn stem gaat uitbrengen. Als hij geen mogelijkheid heeft om bij volmacht te stemmen, kan de werknemer in theorie wel een recht op gewaarborgd loon laten gelden voor de periode waarin hij afwezig is van het werk om te gaan stemmen. Maar aangezien een volmacht aan elke kiesgerechtigde kan worden gegeven, is deze situatie quasi onbestaande.
Zetelen in een stem- of telbureau
Werknemers die worden opgeroepen om als voorzitter, bijzitter of secretaris te gaan zetelen in een stem- of telbureau, hebben recht om afwezig te zijn van hun werk, dit al dan niet met behoud van het loon.
Hieronder volgt een overzicht van de mogelijke situaties:
| Soort bureau | Recht op loon? | Hoe lang? |
| Bijzitter hoofdstembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter stembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter hoofdstembureau voor stemopneming | JA | De nodige tijd met een maximum van 5 dagen |
| Bijzitter secundair stembureau of secundair bureau voor stemopneming | NEEN | |
| Voorzitter of secretaris van stembureau en bureau voor stemopneming | NEEN |
Als een werknemer een wettige reden heeft, kan hij vrijgesteld worden van de verplichting om te gaan zetelen in een stem- of telbureau. Dit begrip is niet wettelijk gedefinieerd en zal dus in elk concreet geval beoordeeld worden door de voorzitters van de stembureaus.
De bijzitters kunnen hierbij ook altijd gefundeerde beroepsredenen inroepen. Deze moeten wel geattesteerd worden door hun werkgever.